Yıllık Ücretli İzin Hakkı

Yıllık ücretli izin hakkı, anayasal bir hak olup, işçinin çalışma hayatında dinlenme ve verimlilik açısından önemli bir unsurdur. 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenen bu hak, işçinin bir yıllık çalışmayı tamamlaması koşuluyla kullanabileceği bir haktır. Yıllık izin, sadece işçinin dinlenmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda iş kazalarını önleyici bir etkiye de sahiptir.

Yıllık Ücretli İzin Hakkının Kazanılması

İşçinin yıllık izin hakkından yararlanabilmesi için aynı iş yerinde en az bir yıl çalışması gerekmektedir. Bir yıllık çalışma süresini dolduran işçi, hizmet süresine göre belirlenen yıllık izin süresine hak kazanır. Yıllık izin süreleri, işçinin iş yerindeki kıdemine bağlı olarak artmaktadır. İş Kanunu'na göre:

• 1-5 yıl arası kıdemi olan işçilere 14 gün,

• 5-15 yıl arası kıdemi olan işçilere 20 gün,

• 15 yıldan fazla kıdemi olan işçilere 26 gün yıllık ücretli izin verilir.

18 yaşından küçük veya 50 yaşından büyük işçilere verilecek izin süresi ise 20 günden az olamaz.

İş Sözleşmesinin Türü ve Yıllık İzin Hakkı

İşçinin tam süreli, kısmi süreli, belirli süreli veya belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması, yıllık ücretli izin hakkını etkilemez. İşçinin aynı işverene ait farklı işyerlerinde çalışması durumunda da yıllık izin hakkı bir bütün olarak değerlendirilir. Ayrıca, deneme süresi ve aralıklı çalışmalar da yıllık izin hesabında dikkate alınır. İşverenin değişmesi durumunda ise, işçinin izin hakkı yeni işveren tarafından karşılanır.

Yıllık İzin Hakkının Kullanılması

İşveren, işçiye yıllık izin hakkını kullandırmakla yükümlüdür. Ancak bu hakkın kullandırıldığını işveren ispat etmek zorundadır. İzinlerin yazılı belgeler veya izin defterleri ile kayıt altına alınması gerekir. Tanık beyanları veya işçinin savunması, izin hakkının kullanıldığını ispatlamak için yeterli değildir. Ayrıca, yıllık izin talep formları veya nöbet çizelgeleri gibi belgeler de ispat niteliğinde kullanılabilir.

İzin Süresine Dâhil Edilmeyen Günler

İzin süresi boyunca hafta tatili, ulusal bayramlar veya genel tatil günleri izin süresine dâhil edilmez. Örneğin, iki hafta izin alan bir işçinin ulusal bayram veya tatil günlerine rastlayan süreler izin süresinden sayılmaz ve işçi bu süreleri ayrıca kullanır.

İş Sözleşmesinin Feshi Durumunda Yıllık İzin Ücreti

İş sözleşmesinin sona ermesi hâlinde, işçi kullanılmamış yıllık izinlerin ücretini talep edebilir. İş sözleşmesinin nasıl sona erdiği veya kimin tarafından feshedildiği önemli değildir. Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı fesihlerde dahi, işçi izin ücreti talebinde bulunabilir. Kullanılmayan yıllık izin ücretlerinin işçiye ödenmesi yasal bir zorunluluktur.

Sonuç

Yıllık ücretli izin hakkı, işçinin çalışma hayatındaki en önemli haklardan biridir. Yargıtay kararları, yıllık izin hakkının kullanılmasına dair birçok konuda rehberlik etmiş ve işçilerin bu haktan en iyi şekilde faydalanmasını sağlamıştır. İşçilerin ve işverenlerin bu kurallara uyması, iş ilişkilerinde adil bir dengenin korunmasına katkı sağlar.