Yoksulluk Nafakası Nedir? Boşanma Sürecinde Maddi Güvenceler

Boşanma süreci, eşler için sadece duygusal değil, aynı zamanda maddi anlamda da zorlu bir süreçtir. Bu noktada, yoksulluk nafakası, maddi güvencelerin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Türk Medeni Kanunu’nun hükümlerine göre, boşanma sonrası maddi olarak zor duruma düşen eş, yoksulluk nafakası talebinde bulunabilir. Peki, yoksulluk nafakası nedir ve kimler bu haktan faydalanabilir?

Türk Medeni Kanunu’nda Yoksulluk Nafakası: Hukuki Dayanak ve Tanım

Yoksulluk nafakası, boşanma sonucu ekonomik anlamda zor duruma düşecek eşe, diğer eş tarafından ödenen mali yardımdır. Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi bu düzenlemeyi açıkça tanımlamaktadır:

Türk Medeni Kanunu Madde 175:"Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir."

Bu maddeye göre, boşanma sonrası yoksulluğa düşme riski bulunan eş, nafaka talebinde bulunabilir. Ancak bu talep, nafaka isteyen tarafın daha ağır kusurlu olmaması şartına bağlıdır. Nafaka, mali durumu daha iyi olan eşin mali gücüne göre belirlenir ve genellikle süresiz olarak ödenir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2014/10030E. 2014/16996K. 22.12.2014 “Somut olayda, taraflar ... Aile Mahkemesinin 30.05.2012 gün 2010/35 Esas-2012/59 sayılı kararı ile boşanmışlar ve karar 31.10.2012 tarihinde temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.

Davacı boşanma davası içinde, bu dava sonuçlanmadan yoksulluk nafakası isteminde bulunmamış, boşanma hükmü kesinleştikten sonra 12.04.2013 tarihinde açtığı bu dava ile 500 TL yoksulluk nafakasına hükmedilmesini, dava sonuçlanıncaya kadar dava tarihinden başlamak üzere bu miktarın lehine tedbir nafakası olarak tensiben verilmesini istemiştir.

Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re'sen alır. (TMK 169.madde).

Boşanma davası devam ederken eşlerden birinin tedbir nafakasının devamını istemesi, yoksulluk nafakası istemi niteliğindedir. Yoksulluk nafakası davası boşanmanın fer'i niteliğinde bir dava olduğundan, dava devam ettiği sürece her zaman istenebileceği gibi, boşanma hükmünün kesinleşmesinden sonra ayrı ve bağımsız bir dava olarak da açılabilir. Yoksulluk nafakası boşanma sırasında istenilmişse, boşanmaya karar verilen hükümde yoksulluk nafakası da karar altına alınacaktır. Bu durumda, yoksulluk nafakası ödemelerinin başlangıç tarihi de boşanma hükmünün kesinleştiği tarih olacaktır. Boşanma davasının kesinleşmesinden sonra yoksulluk nafakası davası açılması halinde yoksulluk nafakasının başlangıcı davanın açıldığı tarihtir.

TMK 175.maddesinde, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek eş, kusuru daha ağır olmamak şartıyla geçimi için diğer eşten mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir, hükmü getirilmiştir.

Yoksulluğun hukuksal kavramı anılan madde ile tanımlanmamış ise de, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 07.10.1988 tarih ve 2-656-688 sayılı kararında da kabul edildiği gibi yeme, içme barınma, sağlık, ulaşım kültür gibi bireyin maddi varlığını geliştirmek için zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayanları yoksul kabul etmek gerekir.

Öyle ise mahkemece, az yukarıda açıklanan ilkeler gözetilerek dava tarihinden itibaren davacı lehine yoksulluk nafakasına hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.”

Yoksulluk Nafakasının Şartları: Kimler Yoksulluk Nafakası Alabilir?

Yoksulluk nafakası alabilmek için bazı hukuki şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’na göre, nafaka talep edebilmek için:

1. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşme riski: Nafaka talep eden tarafın, boşanma sonucunda geçimini sağlayamayacak duruma gelmesi gerekir.

2. Kusurun daha ağır olmaması: Nafaka isteyen eşin boşanmada daha ağır kusurlu olmaması şarttır. Eşit kusurlu olunması halinde nafaka talep edilebilir.

3. Maddi durum farkı: Nafaka talep eden eşin maddi durumu, diğer eşe göre daha kötü olmalıdır. Mali gücü yüksek olan eş, bu nafakayı ödemekle yükümlüdür.

Yoksulluk nafakası, özellikle evlilik boyunca çalışmamış ve boşanma sonrası maddi zorluk yaşayacak eşler için önemlidir.

Boşanma Sonrası Maddi Güvence: Yoksulluk Nafakasının Amacı ve Hukuki Niteliği

Yoksulluk nafakasının temel amacı, boşanma sonrası eşlerden birinin ekonomik olarak zor duruma düşmesini önlemektir. Nafakanın hukuki niteliği, maddi bir güvence sağlamaya yöneliktir. Nafaka ödemesi, taraflar arasında dengeyi koruma ve boşanmanın yarattığı ekonomik eşitsizlikleri azaltma amacını taşır.

Yoksulluk Nafakasının Süresiz Olmasının Eleştirileri

Yoksulluk nafakasının süresiz olarak ödenmesi, Türk hukuk sisteminde zaman zaman eleştirilere neden olmaktadır. Nafakanın süresiz olması, birçok kişi tarafından adaletsiz olarak görülmekte ve boşandıktan sonra hayatını yeniden kuran eşin mali yükümlülüğünün devam etmesi eleştirilere yol açmaktadır. Ancak, mahkemeler tarafların değişen mali durumlarını dikkate alarak nafakanın artırılması veya kaldırılması kararını verebilir.

Yoksulluk Nafakasının Süresi ve Güncel Uygulamalar

Yoksulluk nafakası, genellikle süresiz olarak hükmedilmekle birlikte, mahkeme kararıyla tarafların mali durumlarına göre düzenlenebilir. Türk Medeni Kanunu’na göre, nafakanın süresi belirlenmemiştir ve tarafların mali durumları değiştiğinde yeniden mahkemeye başvurarak nafakanın artırılması, azaltılması veya tamamen kaldırılması istenebilir.

Yoksulluk Nafakasının Süresiz Olmasının Getirdiği Zorluklar

Nafakanın süresiz olarak ödenmesi, genellikle nafaka yükümlüsü açısından zorluklar yaratabilir. Özellikle uzun yıllar nafaka ödemek zorunda kalan kişiler, bu durumun kişisel mali durumları üzerinde olumsuz etkiler yarattığını belirtmektedir. Ancak nafaka alan taraf için, boşanma sonrası maddi güvencenin devam etmesi büyük önem taşır.

Yoksulluk Nafakasının Belirlenmesi ve Artırılması: Mahkemelerin Takdir Yetkisi

Yoksulluk nafakasının miktarı, tarafların mali durumlarına ve ihtiyaçlarına göre belirlenir. Mahkemeler, yoksulluk nafakasını belirlerken nafaka yükümlüsünün mali gücü, nafaka talep eden tarafın geçim ihtiyacı ve boşanma sonucunda maddi olarak ne kadar zor duruma düşeceğini dikkate alır. Ayrıca nafakanın artırılması veya azaltılması da tarafların mali durumlarındaki değişikliklere göre mahkeme tarafından karara bağlanabilir.

Mahkemelerin Takdir Yetkisi

Mahkemeler, nafaka miktarını belirlerken geniş bir takdir yetkisine sahiptir. Tarafların mali durumları, boşanma öncesi yaşam standartları ve nafaka talep eden tarafın yeniden iş hayatına katılma olasılığı gibi birçok faktör değerlendirilir. Mahkeme, bu değerlendirmeleri yaparak nafaka miktarını adaletli bir şekilde belirler ve taraflar için en uygun çözümü sunar.