Trafik Kazalarında Sürekli İş Göremezlik Tazminatı: Ekonomik ve Hukuki İnceleme

Trafik kazaları, ciddi maddi ve manevi zararlara neden olabilen olaylardır. Kazalar sonucu meydana gelen bedensel zararlar, mağdurları uzun süreli iş göremez hale getirebilir. Bu tür durumlarda, mağdurların haklarını koruyabilmeleri için sürekli iş göremezlik tazminatı talep edebilme imkânları vardır. Bu yazıda, trafik kazalarında sürekli iş göremezlik tazminatının ekonomik ve hukuki boyutlarını inceleyecek ve ilgili kanun maddelerine yer vereceğiz.

Sürekli İş Göremezlik Tazminatı Nedir?

Sürekli iş göremezlik tazminatı, trafik kazası sonucu mağdurun kalıcı bir bedensel zarara uğraması durumunda, kazanç kayıplarını karşılamak amacıyla talep edilebilen bir tazminattır. Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 49 ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) çerçevesinde mağdurlar bu tazminatı talep edebilirler.

TBK 49. maddeye göre, “kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren kişi, bu zararı gidermekle yükümlüdür.” Trafik kazaları da bir haksız fiil olarak değerlendirildiğinden, mağdurlar bu kapsamda maddi ve manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu madde 90 ise, trafik kazalarından kaynaklanan zararlardan sorumlu olan kişilerle ilgili düzenlemeler içerir ve bu kapsamda sigorta şirketlerinin sorumluluklarına da değinir.

Sürekli İş Göremezlik Tazminatının Hesaplanması

Sürekli iş göremezlik tazminatının hesaplanmasında dikkate alınan başlıca unsurlar şunlardır:

1. Mağdurun yaşı: Mağdurun genç olması, ileride kazanabileceği gelirlerin daha fazla olacağı anlamına gelir ve bu da tazminatın miktarını etkiler.

2. Meslek ve gelir durumu: Mağdurun kaza öncesi yaptığı iş ve elde ettiği gelir, tazminatın miktarını doğrudan etkileyen faktörlerdir.

3. Kusur oranı: Kazadaki kusur dağılımı, tazminatın hesaplanmasında belirleyici bir rol oynar. Eğer mağdur kaza sırasında kusurluysa, bu oran tazminattan düşülür.

Türk Borçlar Kanunu madde 51, tazminatın belirlenmesinde hakimlere geniş bir takdir yetkisi tanır. Hakim, olayın niteliğine ve tarafların ekonomik durumuna göre tazminat miktarını artırabilir veya azaltabilir. Özellikle iş gücü kaybı, kalıcı sakatlık gibi hallerde Adli Tıp Kurumu raporları ile mağdurun iş gücü kaybı oranı tespit edilir.

Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri

Maddi tazminat; mağdurun trafik kazası sonrası uğradığı iş gücü kaybı, tedavi giderleri, kazanç kaybı ve diğer mali zararları karşılamaya yöneliktir. Türk Borçlar Kanunu madde 54 maddi tazminatın kapsamını detaylandırır:

• Tedavi giderleri

• Kazanç kaybı

• Çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden doğan kayıplar

• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar

Manevi tazminat ise mağdurun kaza sonrası yaşadığı acı, üzüntü ve psikolojik zararlar için ödenir. TBK madde 56'ya göre, “haksız fiil nedeniyle bedensel bütünlüğü ihlal edilen kişi, manevi zararlarının tazminini isteyebilir.” Bu madde kapsamında mağdurun yaşadığı psikolojik yıkım ve yaşam kalitesindeki düşüş göz önünde bulundurulur.

Trafik Kazası Sonrası Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu madde 91, zorunlu trafik sigortasının kapsamını belirler. Trafik kazalarına karışan araç sahiplerinin sigorta şirketleri, kaza sonrası mağdurlara tazminat ödemekle yükümlüdür. Ancak, sigorta poliçelerinde belirlenen üst limitler dahilinde ödeme yapılır. Bu durumda mağdur daha yüksek bir tazminat talep etmek istiyorsa, sigorta şirketi dışındaki taraflara da dava açabilir.

Trafik kazası sonucunda sürekli iş göremezlik durumu oluşmuşsa, mağdurun sigorta şirketine başvurarak tazminat talep etme hakkı vardır. Ancak sigorta şirketi, mağdurun talep ettiği tazminatın tamamını karşılamıyorsa, mağdur yasal yollara başvurabilir.

Sürekli İş Göremezlik Tazminatı İçin Dava Süreci

Trafik kazası sonucu sürekli iş göremezlik tazminatı talep eden mağdurların, dava açmadan önce dikkat etmeleri gereken birkaç önemli nokta bulunmaktadır:

1. Zaman aşımı süresi: Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat talepleri, genellikle kaza tarihinden itibaren 2 yıl içinde yapılmalıdır (TBK madde 72). Bu süre zarfında dava açılmazsa mağdurun tazminat hakkı zaman aşımına uğrayabilir.

2. Belgelendirme: Mağdurun iş gücü kaybını, tedavi masraflarını ve kazanç kaybını gösteren belgeler, tazminat davasında büyük önem taşır. Bu belgeler olmadan tazminat talebi zayıf olabilir.

Trafik Kazalarında Tazminat Türleri

Trafik kazaları sonrası mağdurlar çeşitli tazminat türlerine başvurabilirler. Bunlar arasında:

• Tedavi giderlerinin tazmini: Yaralanma sonucunda mağdurun katlanmak zorunda kaldığı tedavi giderleri (hastane masrafları, ilaç giderleri, ameliyat masrafları, fizik tedavi vb.).

• Kazanç kaybı tazminatı: Kaza nedeniyle mağdurun iş gücü kaybı ya da işine ara vermesi sonucu kaybettiği kazançlar.

• Çalışma gücünün kaybı: Mağdurun kaza nedeniyle iş gücünü kısmen veya tamamen kaybetmesi durumunda talep edebileceği tazminat.

• Manevi tazminat: Mağdurun kazadan kaynaklanan psikolojik etkileri için talep edebileceği tazminat.

Sonuç

Trafik kazaları sonrası sürekli iş göremezlik tazminatı, mağdurların kazadan kaynaklanan maddi ve manevi kayıplarını telafi etmek için önemli bir hukuki mekanizmadır. Bu tazminatın doğru hesaplanabilmesi için mağdurun iş gücü kaybı, tedavi giderleri ve diğer maddi zararlarının titizlikle belgelenmesi gerekir. Trafik kazası mağdurları, haklarını koruyabilmek için zaman aşımı süresi dolmadan dava açmalı ve gerekli belgeleri eksiksiz olarak sunmalıdır.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu'nun ilgili maddeleri bu süreçte mağdurlara yol göstermektedir. Trafik kazaları sonrası tazminat davalarının amacı, mağdurların yaşadıkları zararları telafi ederek onları mümkün olduğunca eski hallerine döndürmektir.