Mesafeli Satış Sözleşmelerinde Tüketicinin Hakları: Detaylı Bir İnceleme

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte e-ticaret platformları ve online alışverişler günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Fiziki bir araya gelmeden yapılan alışverişlerde, tüketiciler ile satıcılar arasında kurulan mesafeli satış sözleşmeleri, özellikle tüketicilerin haklarının korunması açısından önem taşımaktadır. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, bu sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması sırasında tüketicilerin haklarını güvence altına almak için özel hükümler içermektedir. Bu yazıda, mesafeli satış sözleşmelerinde tüketicilerin sahip olduğu haklar ve bu hakların nasıl korunacağı detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Mesafeli Satış Sözleşmesi Nedir?

Mesafeli satış sözleşmesi, tüketici ile satıcı veya sağlayıcı arasında fiziksel bir buluşma olmaksızın, genellikle telefon, internet veya katalog gibi araçlar üzerinden kurulan sözleşme türüdür. Bu sözleşmelerin temel özelliği, taraflar arasında doğrudan bir fiziksel temas olmaksızın satış işleminin gerçekleştirilmesidir.

Mesafeli satışların artan popülaritesi, bu tür sözleşmelere olan yasal düzenleme ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, mesafeli satış sözleşmeleri için özel düzenlemeler yaparak tüketicilere cayma, iade ve bilgilendirilme hakları tanımıştır.

Tüketicilerin Sahip Olduğu Haklar

Mesafeli satış sözleşmelerinde tüketicilerin sahip olduğu başlıca haklar şunlardır:

1. Bilgilendirilme Hakkı:

   Satıcılar, tüketiciye ürünün veya hizmetin temel özellikleri, toplam maliyeti, teslimat süresi, iade koşulları ve ödeme seçenekleri hakkında ayrıntılı bilgi vermekle yükümlüdür. Bu bilgiler sözleşme öncesinde tüketiciye açık ve anlaşılır bir şekilde sunulmalıdır.

2. Cayma Hakkı:

   Tüketici, satın aldığı ürün veya hizmetten memnun kalmazsa veya fikrini değiştirirse, 14 gün içerisinde cayma hakkını kullanabilir. Bu süre, ürünün tüketiciye teslim edildiği tarihten itibaren başlar ve herhangi bir gerekçe göstermeden kullanılabilir.

3. İade Hakkı:

   Cayma hakkını kullanan tüketici, ürünü satıcıya geri gönderebilir ve ödediği bedelin tamamını geri alabilir. Bu işlem sırasında tüketici, iade edilen ürünün kullanılmamış veya zarar görmemiş olmasını sağlamalıdır.

4. Hukuki Koruma Hakkı:

   Tüketici hakları ihlal edildiğinde, bu durum Tüketici Hakem Heyeti veya mahkemeler yoluyla çözüme kavuşturulabilir.

Cayma Hakkının Kullanımı

Cayma hakkı, mesafeli satış sözleşmelerinde tüketicinin en önemli güvencelerinden biridir. Bu hak, tüketiciye, aldığı ürünü iade ederek satın alma işlemini iptal etme imkânı tanır. Cayma hakkını kullanmak isteyen tüketiciler, satıcıya yazılı veya kalıcı bir veri saklayıcısı yoluyla bildirimde bulunmalıdır.

Cayma hakkı kullanıldığında:

• Tüketici, ürünü satıcıya 14 gün içinde geri göndermelidir.

• Satıcı, iade edilen ürünü aldıktan sonra, 14 gün içinde ödemenin tamamını tüketiciye iade etmelidir.

Bu süreçte satıcıların tüketiciyi bilgilendirme yükümlülüğü devam eder. Cayma hakkını engelleyen veya zorlaştıran uygulamalar, kanuna aykırı olup cezai yaptırımlara tabidir.

E-Ticarette Tüketicinin Korunması

E-ticaret, mesafeli satış sözleşmelerinin en yaygın şekilde uygulandığı alanlardan biridir. Online alışverişlerde tüketicilerin korunması, alışveriş deneyiminin güvenli ve sorunsuz olmasını sağlar.

Satıcıların, e-ticaret platformlarında tüketicilere şu bilgileri eksiksiz bir şekilde sunması zorunludur:

• Ürünün temel özellikleri,

• Fiyat ve ödeme koşulları,

• Teslimat süresi,

• İade ve değişim şartları.

Bu bilgiler, tüketicinin bilinçli bir şekilde alışveriş yapmasını sağlayarak olası mağduriyetlerin önüne geçer.

Satıcıların Yükümlülükleri

Satıcılar, tüketicinin sahip olduğu hakları korumak ve kanuna uygun davranmakla yükümlüdür. Bu kapsamda:

• Satıcı, ürün veya hizmet hakkında yanıltıcı bilgi vermemelidir.

• Tüketicinin cayma hakkını kullanmasını engelleyemez veya zorlaştıramaz.

• İade taleplerini yasal süre içerisinde yerine getirmelidir.

Satıcıların bu yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda, tüketici yasal yollarla haklarını arayabilir.

Tüketici Hakem Heyetleri ve Mahkemeler

Tüketiciler, haklarının ihlali durumunda başvurabilecekleri hukuki mekanizmalara sahiptir. Tüketici Hakem Heyetleri, belirli bir parasal sınırın altındaki uyuşmazlıklarda hızlı ve pratik çözümler sunar. Daha yüksek meblağlı anlaşmazlıklarda ise Tüketici Mahkemeleri devreye girer.

Mesafeli Satış Sözleşmelerinde Karşılaşılan Sorunlar

Uygulamada mesafeli satış sözleşmeleriyle ilgili pek çok sorun yaşanabilmektedir. Bunların başlıcaları:

• Ürünün tanıtımındaki bilgilerle teslim edilen ürünün uyumsuz olması,

• Cayma hakkının kullanımında tüketiciye zorluk çıkarılması,

• İade ödemelerinin geciktirilmesi.

Bu sorunların önüne geçmek için tüketicilerin haklarını bilmesi, satıcıların ise yasal yükümlülüklerine uygun hareket etmesi gerekmektedir.

Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 2016/24524E. 2019/1118K. 04.02.2019 “Davacı, davalı firmadan 07/03/2015 tarihinde toplam 10.900,00 TL tutarında mobilya siparişi verdiğini, sipariş verdikten 3 gün sonra davalı firmaya giderek vermiş olduğu siparişten cayma hakkını kullanmak istediğini bildirdiğini ancak davalı firmanın kabul etmemesi üzerine 13/03/2015 tarihinde ihtar çektiğini belirterek 7.900,00 TL'nin 17/03/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesini talep ve dava etmiştir.

Davalı, davacının 13/03/2015 tarihli ihtarnamesinde davalı firmaya sipariş verilen ve üretimine başlamış olan ürünlerin iptalini talep ettiğini, davacının siparişleri 09/03/2015 tarihinde Kelebek Mobilya fabrikasına sipariş edildiğini, Kelebek Mobilyanın bayilerle yapmış olduğu anlaşmaya göre en fazla 24 saat içinde siparişlerin iptal edilebildiğini, davacı tarafından gönderilen cayma iradesi davalı firmaya ulaştığında davacının kişisel tercihine göre kumaşların kesildiğini ve mobilyanın üretimine başlandığını, alıcının istekleri ve onun ihtiyaçları doğrultusunda özel hazırlanan malların cayma hakkı bulunmadığını ileri sürerek davanın reddini dilemiştir.

Mahkemece, özel sipariş ürünlerin üretimine başlanmasından sonra cayma hakkının kullanılmasının 6502 Sayılı Kanun'un ve Türk Borçlar Kanunu'nun buna ilişkin düzenleme getiren hükümlerin ruhuna uygun olmadığı, davacının bu ürünler hakkında cayma hakkını kullanamayacağı, sadece hazır ürünlere ilişkin taksitli satıştan cayma hususunun hüküm ifade edeceği sonucuna varıldığından, kredi kartından tahsil edilen ve cayılması mümkün bulunmayan bedel dışında kalan 260,00 TL'nin davacıya iadesi gerektiği, her ne kadar davalı tarafında, 260,00 TL'nin iptal edildiği cevap dilekçesinde belirtilmiş ise de buna ilişkin belge sunulmadığından ödeme yapılmaması nedeniyle hazır ürünlere ait 3.000,00 TL hakkında hüküm kurulmadan toplam 3.260,00 TL'lik hazır ürünlerin davalıya iadesi yönünde davanın kısmen kabulüne ilişkin karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

1-Satış sözleşmesi tarihinde yürürlükte bulunan 6502 sayılı Yasanın 18. maddesinde " Tüketici, yedi gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Satıcı cayma süresi içinde malı tüketiciye teslim etmişse tüketici, malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği ölçüde kullanabilir; aksi takdirde tüketici cayma hakkını kullanamaz. Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile hizmetin ifasına başlanan hizmet sözleşmelerinde de tüketici cayma hakkını kullanamaz. Tüketicinin satıcıyı bulduğu finansal kiralama işlemlerinde cayma hakkı kullanılamaz." denilmektedir.

Yukarıdaki açıklamaya göre, taraflar arasındaki 07/03/2015 tarihli satış sözleşmesinde, özel üretime ilişkin bir ibare bulunmadığından ve özel üretim olsa dahi 6502 sayılı Yasada özel üretim siparişlerinden cayma hakkının kullanılamayacağına ilişkin bir düzenleme bulunmadığı halde bilirkişi raporu esas alınarak yanlış değerlendirme ve yanılgılı gerekçeye dayalı yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozma sebebidir.”

Sonuç

Mesafeli satış sözleşmeleri, tüketicilere kolaylık sağlayan modern alışveriş yöntemlerinden biridir. Ancak bu kolaylık, tüketicilerin haklarının korunmasıyla dengelenmelidir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, bu dengeyi sağlamak için cayma, iade ve bilgilendirilme haklarını açıkça düzenlemiştir.

Tüketiciler, alışveriş yapmadan önce sözleşme koşullarını dikkatlice incelemeli ve haklarını bilerek hareket etmelidir. Satıcılar ise yasal yükümlülüklerini yerine getirerek güvenli ve adil bir alışveriş ortamı sağlamalıdır. Böylece hem tüketici memnuniyeti artırılabilir hem de ticari faaliyetler güvence altına alınabilir.