Limited Şirketlerde Esas Sermaye Payı Devri: Hukuki Süreç ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Limited şirketlerde esas sermaye payı devri, şirket ortaklık yapısının değişmesi veya sermaye yapısının düzenlenmesi gibi durumlarda sıkça başvurulan bir yöntemdir. Ancak bu işlem, yalnızca tarafların karşılıklı iradesiyle tamamlanamaz; Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Yargıtay kararları doğrultusunda belirli prosedürlerin izlenmesi gerekmektedir. Bu yazıda, esas sermaye payı devrinin aşamaları, hukuki dayanakları ve dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınacaktır.

Esas Sermaye Payı Nedir ve Neden Önemlidir?

Limited şirketler, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 573. maddesi uyarınca bir veya daha fazla kişi tarafından belirli bir sermaye ile kurulan tüzel kişiliklerdir. Şirketin sermayesi, esas sermaye paylarına bölünmüş olup, bu paylar şirket ortaklarının hak ve yükümlülüklerini belirler.

Esas sermaye payının devri, ortaklık yapısında değişiklik yapılması gerektiğinde devreye girer. Bu devir işlemi, yeni ortakların şirkete katılımını sağlar veya mevcut ortakların paylarını başka bir kişiye devretmesine olanak tanır. Ancak bu işlem, hukuki geçerlilik kazanabilmesi için belirli kurallara tabi tutulmuştur.

Esas Sermaye Payı Devri Nasıl Gerçekleştirilir?

Limited şirkette esas sermaye payı devri, birkaç aşamalı bir süreçtir:

1. Pay Devir Sözleşmesinin Hazırlanması

Pay devri sürecinin ilk aşaması, taraflar arasında yazılı bir devir sözleşmesinin hazırlanmasıdır. Bu sözleşme, devreden ve devralan arasında düzenlenir ve noter huzurunda imzalanarak onaylanır.

Noter Onayı: Türk Ticaret Kanunu’nun 595. maddesi uyarınca, noter onayı olmayan pay devir sözleşmeleri geçersizdir. Yargıtay kararları da noter onayı bulunmayan sözleşmelerin hukuki sonuç doğurmayacağını vurgulamıştır.

2. Genel Kurul Onayının Alınması

Pay devri işlemi, yalnızca yazılı sözleşme ile tamamlanamaz. TTK’nın 595. maddesine göre, devir işleminin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için genel kurul onayı gereklidir.

• Genel kurul, pay devrini onaylamak veya reddetmek yetkisine sahiptir.

• Onay alınmazsa, devir işlemi geçersiz sayılır ve devralan kişi şirkete ortak olarak kaydedilemez.

• Genel kurul kararı alınmadan devralan taraf, şirketin yeni ortağı sıfatını kazanamaz.

3. Ticaret Siciline Tescil ve İlan

Genel kurul onayının ardından, pay devri işlemi ticaret siciline tescil ettirilir. Tescil ve ilan, devir işleminin kamuya açıklanması ve resmiyet kazanması için zorunlu bir adımdır. Bu aşama tamamlanmadan pay devri hukuken geçerli sayılmaz.

Yargıtay Kararları ve Hukuki Dayanaklar

Yargıtay, limited şirketlerde esas sermaye payı devrine ilişkin birçok karar vermiş ve sürecin hukuki çerçevesini netleştirmiştir. Bu kararlar, TTK’nın uygulanmasına ışık tutar ve uygulamadaki uyuşmazlıkların çözümünde rehberlik eder.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/428E. 2022/2613K. 30.03.2022 “Limited ortaklıkta payın devri TTK m 595’de düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, pay devri, sözleşmesinin yazılı ve imzası noterden tasdikli şekilde yapılması, payın devrinin ortaklığa bildirimi ve genel kurulun onayı ile gerçekleşir. Genel kurulun devre onayı açık ve örtülü şekilde olabilir. Açık onay genel kurulun toplanarak, açıkça devri onaylaması suretiyle olur. Buna karşın TTK 595/VII’de kanun koyucu örtülü olarak onay anlamına gelen bir faraziyeye işaret etmiştir. Buna göre, başvurudan itibaren üç ay içerisinde genel kurul reddetmediği takdirde, onay vermiş sayılır. Böylece 3 aylık sürenin geçmesiyle, bu sürenin sonu itibarıyla pay da devralana geçmiş olur ve ortaklık hak ve yükümlülükleri de devralan tarafından ihtisap edilir. Ayrıca devre onay genel kurulun devredilemez yetkileri arasında yer almaktadır(TTK m 616/1-9).

Bu açıklamalardan sonra somut olaya gelindiğinde, pay devir sözleşmesinin yazılı ve imzası noterden onaylı şekilde yapıldığı, devrin ortaklığa bildirildiği, ortaklığın %50 payına sahip dava dışı ortak ... Şekerli’nin devre onayının olmadığını, devreden ortağa bildirdiği anlaşılmaktadır. Tüm bu hususlar göz önüne alındığında, ortaklık genel kurulunun toplanarak onay konusunda 3 ay içinde karar almadığı anlaşılmaktadır. Dava dışı ortağın devre onayının olmadığını bildirmesi de tek başına sonuç doğurmaz. Çünkü onay TTK m. 616/1-9 uyarınca genel kurulun devredilemez yetkileri arasındadır. Böylece 3 aylık sürenin geçmesiyle zımmen onay verilmiş ve paylar devralana geçmiş sayılır. Davalı tarafın artık tescilden kaçınmakta haklı olmadığı anlaşılmakla, mahkemece tescili emreder nitelikte karar vermesi gerekirken hatalı değerlendirmeye dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesi isabetli olmamış bu nedenle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.”

Noter Onayının Önemi

Yargıtay, noter onayı olmayan pay devir sözleşmelerinin geçersiz sayılacağını açıkça belirtmiştir. Bu durum, pay devri sürecinde noter onayının zorunlu bir aşama olduğunu teyit eder. Noter onaylı olmayan bir sözleşme, taraflar arasında dahi bağlayıcılık taşımaz ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalı taleplere yol açabilir.

Genel Kurul Onayının Hukuki Gerekliliği

Genel kurul onayı, pay devri işleminin şirkette geçerli olabilmesi için temel şartlardan biridir. Yargıtay kararları, genel kurul onayı alınmadığı takdirde, devralanın şirket ortağı sıfatını kazanamayacağını ve devir işleminin hukuken geçersiz olacağını vurgular.

Taahhüt ve Tasarruf İşlemleri Ayrımı

Türk hukuku, pay devri işlemlerini taahhüt işlemi ve tasarruf işlemi olarak ikiye ayırır:

1. Taahhüt İşlemi: Devir taahhüdünü içeren sözleşme.

2. Tasarruf İşlemi: Payın fiilen devredilmesi.

Bu ayrım, tarafların yükümlülüklerini netleştirmek ve olası uyuşmazlıkları önlemek açısından büyük önem taşır.

Pay Devri Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Limited şirketlerde esas sermaye payı devri işlemlerinde hukuki sürecin eksiksiz izlenmesi önemlidir. Tarafların dikkat etmesi gereken noktalar şunlardır:

• Noter Onayı: Yazılı sözleşmenin noter huzurunda düzenlenmesi.

• Genel Kurul Onayı: Şirketin ilgili organlarından devir işlemi için onay alınması.

• Tescil ve İlan: Devir işleminin ticaret siciline tescil ettirilerek resmiyet kazandırılması.

Bu adımların atlanması, devir işleminin geçersiz sayılmasına ve taraflar arasında hukuki ihtilaflara yol açabilir.

Sonuç ve Öneriler

Limited şirkette esas sermaye payının devri, Türk Ticaret Kanunu ve Yargıtay kararları çerçevesinde düzenlenmiş, dikkatli bir şekilde yürütülmesi gereken bir süreçtir. Yazılı sözleşme, noter onayı, genel kurul onayı ve ticaret siciline tescil gibi prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi, işlemin hukuki geçerliliği açısından zorunludur.

Bu süreçte yapılacak hatalar, tarafların sebepsiz zenginleşme taleplerine maruz kalmasına veya devralanın ortak sıfatını kazanamamasına neden olabilir. Bu nedenle, pay devri işlemlerinde hukuki destek alınması ve tüm prosedürlerin özenle takip edilmesi önerilir.

Limited şirketlerde pay devri, şirket yapısında köklü değişikliklere yol açabileceği için, her adımda hukuki yükümlülüklerin dikkate alınması hem tarafların haklarını koruyacak hem de işlemin sorunsuz bir şekilde tamamlanmasını sağlayacaktır.